maandag 16 november 2009

Een kijk op armoede

Na in mijn vorige tekst de vergelijking tussen de vroegere en de huidige armoede te hebben gemaakt, zou ik graag ook nog even aandacht schenken aan een paar aandachtspunten die ik heb in verband met armoede.

• Door armoede wordt er op de mensen die erin betrokken een stempel van luierik of probleemgeval geplakt. Armoede wordt door vele mensen minachtend en zonder veel begrip bekeken. Vele mensen denken dat armoede de schuld is van de mensen die er mee leven, dat ze het zelf gezocht hebben. Voor sommigen is dit van toepassing, maar voor anderen is een stomme samenloop van omstandigheden van toepassing. Het belangrijkste is de wil om eraan te werken om uit de problemen te raken.
Maar armoede zelf drukt ook een stempel op het leven van degenen in armoede. Deze mensen dragen de ervaringen hun hele leven met zich mee, zelfs al raken ze erboven op. Wat men meegemaakt heeft, blijft voor altijd in het geheugen gegrift.

• Wie in armoede leeft, zit eigenlijk in een vicieuze cirkel. Het kan al vroeg beginnen. De meeste armen zijn laaggeschoold of totaal niet geschoold en raken moeilijk aan werk of werken slechts sporadisch. Hierdoor hebben ze een laag en onstabiel inkomen. Door dit laag inkomen moeten ze op zoek naar een goedkope woning die meestal te klein en onveilig is en zich in een ongezonde leefomgeving bevindt. Als gevolg van de ongezonde leefsituatie, waar meestal een onevenwichtige voeding mee gepaard gaat, zullen armen vlugger gezondheidsproblemen ontwikkelen. Omdat ze in een ongunstige financiële situatie zitten, wachten ze met naar de dokter te gaan en worden de problemen als maar groter.
Een andere situatie kan zijn: Juist afgestudeerd zijn en maar geen werk vinden, maar toch het ene of het andere willen kopen. Meestal is dit om er maar bij te horen en zo sociale uitsluiting vermijden. Als je geen geld hebt, kun je in onze huidige maatschappij wel al het meeste op krediet kopen. Maar daar zit het hem juist. Als je niet verdient, kun je ook niets afbetalen. En zo stapelen de kredieten en de rekeningen zich op. Voor je het weet, zit je met een hoop schulden en niet genoeg inkomsten om alles te kunnen betalen.

• Deze “kringloop” van armoede die hierboven besproken wordt, is het meest duidelijk bij mensen die van generatie op generatie arm zijn. Het woord generatiearmoede verklaart voor een stuk waarom sommige families in deze uitzichtloze situatie blijven ronddwalen. Een kind geboren in de armoede ziet vaak niet anders van zijn ouders en wordt zo meegesleurd in de vicieuze cirkel. Als dit kind opgroeit en zelf kinderen heeft, dan zal dit terug dezelfde reactie te weeg brengen. Het grootste voorbeeld voor een kind zijn de volwassenen die het omringen, met andere woorden zijn ouders, grootouders of voogden. Denk maar zelf eens na hoeveel jezelf overgenomen hebt van je ouders. Tradities die jaarlijks werden gedaan, de dagdagelijkse manieren die ze jou geleerd hebben, de rare gewoontes die je van hen gezien hebt, …. Als je het nooit goed geleerd ben, hoe kan je dan weten hoe het wel moet?

Het is zeer moeilijk om uit deze kringloop te raken of om geen prooi te vallen van generatiearmoede. De situatie is soms zo complex dat de gewone hulpverlening niet voldoende is. Maar in uitzonderlijke gevallen lukt het toch en wordt alle moeite die erin gestoken werd door zowel hulpvrager als hulpverlener beloond.

zaterdag 14 november 2009

Armoede, vroeger en nu

Armoede is een begrip van alle tijden. Al van het moment dat de ruilhandel startte en het eerste geld in omloop kwam tot in de huidige samenleving. Armen hadden als doel om met zo weinig mogelijk middelen te overleven terwijl de rijken niets te kort hadden en zelfs met overschotten zaten. Armoede was en is een barrière tussen verscheidene klassen van mensen.

Met deze tekst zou ik graag met een paar punten de vergelijking maken tussen armoede in de vroegere tijden en de huidige armoede en aantonen dat deze eigenlijk niet ver uit elkaar liggen.

1. Vroeger ging armoede over het aantal eigendommen dat mensen hadden. Eigendom was eigenlijk een soort teken is van rijkdom. De grootte en het aantal gronden, de grootte van de veestapel, hoe het huis gebouwd was waarin ze woonden. Ook de woonplaats was een item. Dit waren allemaal factoren waarbij men kon aanduiden hoe rijk of hoe arm de mensen waren.
Vandaag is dit niet anders. Maar het gaat nu niet meer over de grootte van de veestapel maar over het merk van auto, welke gsm, gps, i-pod of mp3-speler men heeft. Ook het huis waarin men woont, kan een aanduiding zijn over hoe rijk men is. Is het een gewone rijwoning zonder tuin of leeft men in een landhuis met een immense tuin. Soms kunnen we bedrogen worden en hebben mensen met een mooie auto en zeer veel gadgets het toch minder breed. Deze dingen kopen ze dan om er toch bij te horen en niet te laten opvallen hoe het werkelijk zit. Dit heeft te maken met sociale uitsluiting, wat in het tweede punt besproken wordt.

2. In het boek van Abram de Swaan wordt armoede beschreven als niet een welomschreven geringe hoeveelheid goederen en evenmin een relatie tussen middelen en doelen, maar wel een relatie tussen mensen. In vroegere tijden gingen de arme mensen bedelen. Sommigen waren afzichtelijk en verminkt. Dit was om medelijden op te wekken. Ze werden toch geschuwd en vermeden.
Dit doet denken aan de sociale uitsluiting van vandaag. Armoede is één van de oorzaken van sociale uitsluiting, of anders gezegd sociale uitsluiting is een moderne vorm van armoede. Door het tekort aan middelen kan de persoon niet voorzien in diverse rechten zoals wonen, gezondheidszorg, cultuur en onderwijs. Niet kunnen participeren in de activiteiten die andere mensen wel kunnen, is het ergste wat er voor de mensen bestaat.

3. Vroeger werden er collectieve acties voor de armen gehouden. Er werd aan liefdadigheid gedaan door colletes te houden van natura: tarwe, brood, bier,…
Vandaag de dag worden om mensen te helpen talrijke projecten opgezet waardoor ze toch de kans krijgen om mee te kunnen doen in het sociale leven. Zowel in het sociale leven als in de welzijns- en gezondheidssector worden er acties op touw gezet. Deze zijn de zogenaamde “voorzieningen”. Deze zijn vindplaatsen waar personen in contact kunnen komen met armoede en sociale uitsluiting. De gezondheidssector is hier ook van belang omdat er immers ook een grote samenhang tussen ziekte en armoede bestaat.

4. Vroeger stonden armoede en criminaliteit op eenzelfde lijn. In die tijd waren de zwakkeren aangewezen op het stelen. De gezondere armen kwamen samen en vormden bendes die de andere mensen bestolen en terroriseerden.
Nu is er niet veel veranderd. Armoede geeft aanleiding tot criminaliteit. Iemand die diep in de schulden zit en geen uitweg meer ziet, zou kunnen in de verleiding komen om de weg van de misdaad in te slaan. En eenmaal men op het verkeerde pad betreedt, is het moeilijk om terug te keren.

Zoals je kunt merken, heeft armoede een aantal veranderingen ondergaan naargelang de modernisering van de wereld maar de grote hoofdlijnen zijn dezelfde gebleven.


DE SWAAN, A. Zorg en staat. Bert Bakker,Amsterdam, 1990, 340 p.

dinsdag 3 november 2009

De media

Media wordt in de encyclopedie beschreven als:
Hulpmiddel voor communicatie met velen dus daaruit voortvloeiend een middel voor massacommunicatie. De media is een drager van informatie.

Er zijn een paar kenmerken gegeven aan de noemer “Moderne Media”:
• Ze hebben een veronderstelde betrouwbaarheid
• De media is onafhankelijk
• De berichtgeving is snel
• Het heeft een massaal bereik

Hierbij zijn er toch enkele dingen die mij opvallen:
- Ten eerste veronderstelde betrouwbaarheid? Als men dit schrijft, betekent dit zo goed als: geloof niet alles die in de media komt, want er wordt maar vanuit de veronderstelling gegaan dat ze betrouwbaar zijn.
Hierbij kan je nog een verschil merken tussen het binnenlands en het buitenlands nieuws. Mensen gaan vanuit de veronderstelling uit dat alles wat uit eigen land komt waarheid is. Terwijl nieuws die vanuit het buitenland komt als propaganda wordt beschouwd.
Maar als je er eigenlijk goed over nadenkt, is dit wel waar. Wie zullen mensen eerder geloven. De persoon op het nieuws die je iedere dag ziet en die bovendien dezelfde taal spreekt. Of een totaal onbekende persoon vanuit een vreemd land, die ook nog eens een rare taal spreekt.
- Deze veronderstelde betrouwbaarheid wordt dan nog eens versterkt door het feit dat de media onafhankelijk is. Sommigen stellen zich dan nog de vraag: wie controleert er dan de media, als ze toch onbelemmerd hun gang kunnen gaan? Ik denk dat dit soort denken wat overdreven is, want er is toch altijd een zekere tempering en invloed van de overheden en de personen over wie het gaat.
- Het derde kenmerk dat de berichtgeving snel is, klopt wel. Op allerlei sites van kranten en dergelijke kun je het nieuws à la minute vinden. Maar aan die snelle berichtgeving is toch wel af en toe een slecht kantje. Soms kan het nieuws te snel zijn. Zoals mensen die overleden waren, maar toch plots terug leven.
- Het laatste kenmerk is een goed voorbeeld dat de media een grote impact kan hebben. De media heeft een massaal groot bereik. Dit komt door de talrijke mogelijkheden om nieuws te verspreiden. Krant, tv, radio, internet, noem maar op.

Het is geen geheim dat de media een grote impact heeft op de huidige maatschappij, maar in tegenstelling tot medestudent Evelien (http://evelienverdonck.blogspot.com/2009/10/de-impact-van-de-media-in-onze-moderne.html) vind ik niet dat dit allemaal slecht is. Soms vergroot de media iets uit maar kan dit wel positieve gevolgen hebben. Ik geef als voorbeeld de Mexicaanse griep. Volgens de nieuwsberichten ging er een overrompeling zijn van zieke mensen en ging de 50% van de werknemers deze griep krijgen waardoor er een grote daling ging zijn van de productiviteit. Terwijl de berichten nu spreken van 0,7 % van de bevolking die al ziek is en 20 tot 30 % die uiteindelijk ziek zal worden. Dit is al een hele afzwakking van de 50 % in het begin. Maar door zo’n schokkende vaststelling in het nieuws te brengen, heeft dit bij veel mensen toch wel een soort van angst opgewekt. Waardoor er een reeks preventieve maatregelen zijn genomen en er nu toch wel beduidend minder mensen ziek worden.

Ik praat hiermee niet alles wat in de media komt goed (kijk maar naar de gemanipuleerde realityshows en alle andere onzin die op televisie komt) maar ik vind dat we de media soms wat krediet moeten geven in de job die ze doen.